از قدیم الایام برای بدست آوردن روغن از دانههای روغنی (مانند کنجد، آفتابگردان، سیاهدانه و غیره)، از روش عصاری (عصارهگیری) استفاده میشده است؛ بدین صورت که دانهها را در ظرف بزرگی میریختند و چرخش مداوم اسب عصاری که به محور آسیاب بسته شده و دور آن میچرخید، باعث میشد روغن از دانهها خارج شده و از طریق دریچه ظرف، جمعآوری شود.
امروزه دستگاههای پیشرفته روغنگیری پرس نیز به همین روش، اما با تکنولوژی ماشینی، روغنِ دانهها را جدا میکنند و میتوانیم با ابعاد کوچکتر و بهداشت بیشتر، روغن خالص و ارگانیک را در منزل تهیه نموده و برای مصارف مختلف استفاده کنیم؛ البته امکان حرارت دادن هم در این دستگاهها تعبیه شده است که به عنوان پرس سرد و گرم قابل استفاده هستند؛ برای کاربرد خوراکی، هرچه روغن با دمای کمتری بدست آمده باشد، سالمتر است و هرچه دمای پرس بیشتر شود، به حجم روغن تولیدی افزوده شده و در عوض، از خواص آن کاسته خواهد شد.
در روش تهیه روغن ارده، ابتدا دانههای کنجد پوست کنده را به مدت 8 ساعت در آب میخیسانند تا آب بطور کامل جذب دانهها شود؛ سپس آب اضافی را خارج میکنند و دانههای کنجد را در دمای بالاتر از 170 درجه حرارت و گرما میدهند؛ بعد از حرارت و تفت دادن کنجدها، نوبت به آسیاب کردن آنها میرسد؛ آسیاب کردن کنجد باعث تشکیل ماده خمیری و کرمی رنگ به نام ارده میشود؛ سپس به مقدار یک چهارم مواد، آب اضافه کرده و مخلوط میکنند تا روغن ارده بدست بیاید؛ این مخلوط چندین ساعت میماند تا ارده غلیظ، تهنشین شده و روغن ارده که بالای آن جمع میشود، قابل جداسازی باشد؛ البته هدف اصلی در این روش، تولید ارده کنجد است و مقداری روغن ارده هم بدست میآید.
حال که تفاوت تهیه روغن کنجد و روغن ارده را متوجه شدید، ممکن است بپرسید کدامیک از روغنهای کنجد یا ارده برای سلامت ما مناسبتر هستند؟
روغن کنجد تهیه شده در روش پرس سرد (کمتر از دمای 40 درجه) که به آن فرابکر هم گفته میشود، بیشترین خاصیت را برای استفاده خوراکی داراست؛ چرا که در فرآیند روغنکشی، کمترین حرارت را دیده و ترکیبات معدنی فراوان کنجد، در این روش حفظ میشوند و به همین خاطر، در غذاهای سرخکردنی میتواند با اطمینان مصرف شود.
اما روغن ارده بخاطر اینکه اولاً در مراحل تهیه آن، آب افزوده شده، روغنی ناخالص است؛ و ثانیاً بخاطر حرارت بالایی که در ابتدای تفت دادن کنجد به آن داده میشود، ترکیبات معدنی این دانه روغنی، تا حدی از بین میروند؛ البته روغن کنجد پرس گرم که توسط مغازههای روغنگیری در بازار عرضه میشوند هم بخاطر اینکه برای بازدهی بیشتر در طی فرآیند پرس، حرارت بالایی به کنجدها وارد میکنند، سالم نیست.